Jakie zmiany czekają przedsiębiorców w 2025 roku? (cz.1)

Część 1. Zmiany w prawie

1.    W dniu 13 grudnia 2024 r. weszło w życie rozporządzenie GPSR, tj. Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, które obowiązuje bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Wprowadza ono szereg obowiązków związanych m.in. ze sporządzaniem dokumentacji technicznych i instrukcji, informowaniem o produktach, przechowywaniem dokumentów na ich temat, reagowaniem na wypadki spowodowane przez produkt.

Rozporządzenie tworzy system wielopoziomowej kontroli, w którym dodatkowe obowiązki nakładane są także na dystrybutorów, importerów czy sprzedawców. Jeżeli będziemy jako przedsiębiorcy sprzedawać na odległość, przedsiębiorca będzie zobowiązany podać dane identyfikujące producenta – jego imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować. W przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii, należy podać imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny tzw. osoby odpowiedzialnej.

2.    W dniu 1 stycznia 2025 r. weszła w życie nowa wersja Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), której celem jest dostosowanie do zmieniającej się struktury gospodarki oraz wymogów unijnych. Zmiany te niosą ze sobą istotne wyzwania dla przedsiębiorców, zwłaszcza w kontekście obowiązku aktualizacji kodów działalności.

Z wejściem w życie tego rozporządzenia utraci moc obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. poz. 1885, z późn. zm.). Nowe kody PKD 2025 będą stosowane przez przedsiębiorców, którzy rozpoczną działalność gospodarczą lub wprowadzą zmiany w CEIDG (lub innych rejestrach) po wejściu w życie nowych przepisów.

Natomiast przedsiębiorcy, którzy po wejściu w życie rozporządzenia nie będą dokonywać aktualizacji w CEIDG (lub innych rejestrach), będą mogli korzystać z dotychczasowych kodów PKD 2007 przez maksymalnie 24 miesiące, do 31 grudnia 2026 roku. W tym okresie będą mieli możliwość samodzielnego przeklasyfikowania kodu z PKD 2007 na PKD 2025. Zaleca się rozważyć możliwość złożenia wniosku o aktualizację kodów PKD do standardu PKD 2025, co pozwoli uniknąć nieadekwatnej automatycznej aktualizacji i wykreślenia kodu PKD przeważającej działalności. Utrzymanie aktualności danych w zakresie PKD może być kluczowe do skorzystania z niektórych form pomocy publicznej.

3.    12 lipca 2024 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany niektórych innych rozporządzeń (tzw. „AI Act”). Celem „AI Act” jest m. in. promowanie upowszechniania sztucznej inteligencji (AI) zorientowanej na człowieka i godnej zaufania przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, praw podstawowych oraz ochrony przed szkodliwymi skutkami systemów AI. Aby zapobiec zagrożeniom związanym z funkcjonowaniem sztucznej inteligencji, „AI Act” wprowadza w art. 5 katalog niedopuszczalnych praktyk w zakresie AI. Zakazy dotyczą głównie zachowań polegających na:

1. „wprowadzaniu do obrotu”, tj. udostępnianiu po raz pierwszy systemów AI na rynku Unii,
2. „oddaniu do użytku”, tj. dostarczaniu systemów AI do pierwszego użycia podmiotom wykorzystującym system AI,
3. „wykorzystywaniu” systemów AI, przy czym rozporządzenie nie precyzuje konkretnie, co należy rozumieć przez wykorzystywanie czy korzystanie.

Art. 5    „AI Act” wejdzie w życie 5 lutego 2025 r. i od tego dnia praktyki wskazane w art. 5 staną się zakazane. Ewentualną sankcją za nieprzestrzeganie zakazów wynikających z art. 5 jest kara pieniężna w wysokości do 35 mln EUR lub w wysokości do 7% całkowitego rocznego światowego obrotu przedsiębiorcy z poprzedniego roku obrotowego.

4.    29 czerwca 2023 roku weszło w życie rozporządzenie EUDR (European Union Deforestation Regulation). – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (Tekst mający znaczenie dla EOG). Dotyczy ono wprowadzania na rynek unijny (w tym polski) i wywozu z UE (w tym Polski) niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją ekosystemów leśnych. Rozporządzenie EUDR dotyczy kawy, kakao, soi, oleju palmowego, kauczuku. Produkty te nie mogą pochodzić z terenów, na których doszło do wylesienia.

Drewno natomiast nie może pochodzić z terenów, na których doszło do wylesienia lub degradacji lasów po 31.12.2020 r. Rozporządzenie szczególnie dotknie eksporterów, importerów, handlarzy określonych produktów na terenie UE. Przepisy będą obowiązywać duże przedsiębiorstwa od 30.12.2025 r. Mikroprzedsiębiorców natomiast od 30.06.2026 r.

Dla branży motoryzacyjnej może oznaczać to kontrolę łańcucha dostaw kauczuku oraz skóry, jako że z tych produktów najczęściej produkowane jest wnętrze samochodów i opony. W przypadku niewskazania, że materiały pochodzą z terenów nieobjętych wylesieniem, firma może mierzyć się z opóźnieniem na granicy. Może to spowodować opóźnienia w łańcuchu dostaw. 

5.    9 grudnia 2024 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt nowelizacji Ustawy Prawo o ruchu drogowym. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie nowych definicji: pojazdu zautomatyzowanego, pojazdu w pełni zautomatyzowanego oraz organizatora prac testowych. Pojazd zautomatyzowany – oznacza pojazd silnikowy zaprojektowany i zbudowany do samodzielnego poruszania się przez określony czas bez ciągłego nadzoru ze strony kierowcy, gdzie jednak nadal oczekuje się lub wymaga interwencji kierowcy; pojazd w pełni zautomatyzowany – oznacza pojazd silnikowy, który został zaprojektowany i zbudowany do samodzielnego poruszania się bez żadnego nadzoru ze strony kierowcy; organizator prac testowych – podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie kierowania i kontrolowania pojazdów zautomatyzowanych i w pełni zautomatyzowanych w celu testowania i oceny funkcji automatycznych, które nie wchodzą w zakres homologacji typu albo dopuszczenia indywidualnego pojazdu. Nowela wprowadza również możliwość testowania pojazdów zautomatyzowanych i w pełni zautomatyzowanych na drogach publicznych pod warunkiem uzyskania zezwolenia w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Krajowego Koordynatora Prac Testowych.

6.    Nowa norma Euro 7 dla pojazdów. Unia Europejska wprowadza nowe limity emisji z pojazdów drogowych i wymogi trwałości akumulatorów. 8 maja w Dzienniku Urzędowym UE ukazało się w tej sprawie tzw. rozporządzenie Euro 7. Stosowanie regulacji nastąpi najwcześniej pod koniec listopada 2026 r., a poszczególne daty początkowe stosowania nowych przepisów zależą od rodzaju pojazdów. Rozporządzenie 2024/1257 w sprawie w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych i silników oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do takich pojazdów, w odniesieniu do emisji i trwałości akumulatora (Euro 7), zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 595/2009, rozporządzenie Komisji (UE) nr 582/2011, rozporządzenie Komisji (UE) 2017/1151, rozporządzenie Komisji (UE) 2017/2400 oraz rozporządzenie Komisji (UE) 2022/1362. Podmioty, których dotyczy akt prawny: producenci samochodów osobowych i dostawczych, autobusów, ciężarówek i przyczep, a także silników, układów, komponentów, oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do takich pojazdów, w tym akumulatorów; krajowe organy udzielające homologacji. Nowe przepisy po raz pierwszy regulują emisję zanieczyszczeń nie tylko z rur wydechowych, ale również z hamulców i opon. Te przepisy będą dotyczyły wszystkich pojazdów, również pojazdów elektrycznych. Warto podkreślić, że rozporządzenie określa również limity trwałości baterii zainstalowanych w elektrycznych samochodach osobowych i dostawczych. Dzięki takim uregulowaniom nie będzie trzeba wymieniać baterii na wczesnym etapie eksploatacji pojazdu, co zmniejszy zapotrzebowanie na nowe surowce krytyczne niezbędne do ich produkcji. Stosowanie rozporządzenia - jeśli chodzi o samochody osobowe i dostawcze, w przypadku nowych ich typów oraz układów, systemów i oddzielnych zespołów technicznych do nich przeznaczonych - od 29 listopada 2026 r., a w przypadku nowych pojazdów oraz układów, systemów i oddzielnych zespołów technicznych do tych pojazdów - od 29 listopada 2027 r.; jeśli chodzi o autobusy, ciężarówki i przyczepy, w przypadku nowych ich typów oraz układów, systemów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów - od 29 maja 2028 r., a w przypadku nowych pojazdów oraz układów, systemów i oddzielnych zespołów technicznych do tych pojazdów - od 29 maja 2029 r.; jeśli chodzi o opony, to w przypadku nowych typów opon do samochodów osobowych - od 1 lipca 2028 r.; w przypadku nowych typów opon do samochodów dostawczych - od 1 kwietnia 2030 r.; w przypadku opon do samochodów ciężarowych - od 1 kwietnia 2032 r.

7.    Wzrośnie płaca minimalna o 366 zł w stosunku do 2024 r., a minimalna stawka godzinowa zwiększy się aż o 2,40 zł. To oznacza, że minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie tylko raz i wyniesie 4666 zł, a minimalna stawka godzinowa - 30,50 zł.

8.    Z początkiem roku wzrośnie również wysokość miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Nowe przepisy przewidują, że miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, będzie przysługiwało w kwocie:

• zł (dotychczas 2400 zł) – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
• zł (dotychczas 1350 zł) – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
• zł (dotychczas 500 zł) – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

9.    1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Nowe przepisy mają na celu usprawnienie procesu negocjacji między związkami zawodowymi a pracodawcami. Najważniejsze zmiany obejmują:

• określenie zakresu treści układu pracy, w tym organizację pracy, wymiar i normy czasu pracy, zasady pracy w godzinach nadliczbowych, przyznawanie urlopów wypoczynkowych, kwestie BHP, ochronę pracowników przed nadużyciami oraz zasady prowadzenia rokowań;
• uproszczenie procedur rejestrowania układów zbiorowych do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP). Konieczne będzie jedynie przesłanie formularza i niezbędnych załączników;
• możliwość skorzystania z pomocy mediatora w przypadku sporów;
• określenie maksymalnego czasu obowiązywania układów: 3 lata dla układów zakładowych i 10 lat dla układów ponadzakładowych;
• określenie zasad wystąpienia z układu ponadzakładowego oraz procedur rozszerzania układów ponadzakładowych.

10.    System e-doręczeń. Podstawą prawną działania rejestrowanego doręczenia elektronicznego są: rozporządzenie UE eIDAS i ustawa o doręczeniach elektronicznych UoDE. Docelowo wszystkie podmioty publiczne, przedsiębiorcy i zawody zaufania publicznego będą miały obowiązek mieć adres do doręczeń elektronicznych i prowadzić korespondencję za pośrednictwem e-Doręczeń – według harmonogramu wynikającego z ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych. System e-doręczeń będzie obowiązywał przedsiębiorców od 1 kwietnia 2025 roku. 

Autor: Małgorzata Miller, radca prawny, M. Krotoski Adwokaci i Radcy Prawni, członek Stowarzyszenia Prawników Rynku Motoryzacyjnego