Dziś Ukraińcy, jutro roboty

© Stellantis

23 proc. zakładów motoryzacyjnych w Polsce zakłada zwiększenie liczby etatów w najbliższych miesiącach, o 27 p.p. mniej niż rok temu i najmniej od początku realizacji badania. Zdecydowana większość zapytanych planuje pozostawić zatrudnienie na obecnym poziomie (73 proc.).

W branży motoryzacyjnej wciąż bardzo silną reprezentację ma Ukraina – aż 3 n 4 na fabryki sięgają po obywateli tego kraju (o 3 p.p. więcej niż w 2022 roku). Więcej Ukraińców pracuje tylko na Słowacji (88 proc.), ale coraz częściej przy liniach produkcyjnych można ich spotkać także w Niemczech. W ciągu roku liczba tamtejszych fabryk, które wspierają̨ się̨ obywatelami Ukrainy, wzrosła z 30 do 41 proc.

Eksperci Exact Systems zwracają także uwagę na rosnącą rolę automatyzacji procesów produkcyjnych. Aż 78 proc. przedstawicieli branży motoryzacyjnej uważa, że roboty i sztuczna inteligencja przyczynią się do zmniejszenia liczby pracowników w ich zakładach.

- Co czwarty przedstawiciel branży motoryzacyjnej w Polsce wskazuje na zwiększenie zatrudnienia w jego zakładzie. To najmniej od 2016 roku, kiedy po raz pierwszy zrealizowaliśmy badanie „MotoBarometr”. Powinniśmy zatem spodziewać się spowolnienia w branży, mniejszych wolumenów produkcyjnych. Nic bardziej mylnego.

Wydarzenia z ostatnich lat, z jednej strony związane z samą sytuacją produkcji motoryzacyjnej i brakiem półprzewodników, z drugiej z sytuacją polityczno-gospodarczą, spowodowały większą ostrożność w planowaniu i prognozowaniu. Wystarczy spojrzeć na największe wyzwania HR-owe w branży. Dwa pierwsze pozostają̨ niezmienne od początku realizacji badania – to mała liczba kandydatów do pracy oraz wysokie oczekiwania płacowe.

„Nowym” wyzwaniem, który w ubiegłym roku był daleko poza podium, jest trudność w długoterminowym planowaniu produkcji, a co za tym idzie w planowaniu wielkości zatrudnienia. Stąd największa reprezentacja branży – 73 proc. ankietowanych – wskazuje na utrzymanie obecnego poziomu zatrudnienia – mówi Jacek Opala, członek zarządu Exact Systems. 

Zachodnie firmy motoryzacyjne coraz bardziej atrakcyjne dla Ukraińców

Z tegorocznego raportu Exact Systems „MotoBarometr 2023. Nastroje w automotive w Europie” (niemal 1 000 respondentów z 11 krajów) wynika, że aż 75 proc. pracodawców w branży motoryzacyjnej zatrudnia obywatela Ukrainy. W 2021 roku było to 58 proc., a w 2022 roku – 72 proc.

Choć́ trend od kilku lat jest wzrostowy, to jednak wynik powoli stabilizuje się̨. Więcej kandydatów ze Wschodu – podobnie jak w poprzednich latach – zatrudnia tylko branża motoryzacyjna na Słowacji (88 proc. zakładów motoryzacyjnych, +12 p.p. r/r). W Czechach ten wynik wynosi obecnie 72 proc. (+3 p.p. r/r). 

W 8 na 11 badanych krajów odsetek firm zatrudniających Ukraińców zwiększył się̨ w ujęciu rocznym. W Niemczech już̇ 41 proc. zakładów produkcyjnych wspiera się̨ obywatelami Ukrainy, a jeszcze w 2021 roku było to tylko 15 proc. (w 2022 roku – 30 proc.). Zainteresowanie ukraińskimi pracownikami rośnie także w Belgii – z 18 proc. w 2022 do 43 proc. w 2023 roku.

Coraz więcej robotów, coraz mniej ludzi

Zdecydowana większość́ zatrudnionych w zakładach produkujących pojazdy i części do nich to osoby wykonujące powtarzalne, rutynowe czynności. Z raportu „MotoBarometr 2023” wynika, ze automatyzacja na dobre wkracza do produkcji motoryzacyjnej i odbywać́ się̨ to będzie kosztem takich pracowników.

W aż̇ 9 na 11 badanych krajów zdecydowana większość́ zapytanych odpowiedziała twierdząco na pytanie, czy automatyzacja przyczyni się̨ do zmniejszenia poziomu zatrudnienia w ich zakładach. W tym gronie znajduje się̨ także Polska, gdzie 78 proc. respondentów odpowiedziało „zdecydowanie „tak” lub „raczej tak”. Co piąty reprezentant zakładu produkcyjnego w naszym kraju jest odmiennego zdania i nie widzi realnego przełożenia automatyzacji na mniejszy poziom zatrudnienia. 

Artur Migoń z firmy Antal zwraca uwagę, że automatyzacja i innowacje technologiczne rzeczywiście przekształcają̨ świat produkcji motoryzacyjnej, ale w wielu aspektach ludzie na razie są bardzo trudni do zastąpienia przez roboty czy sztuczną inteligencję.

- Sztuczna inteligencja staje się̨ niezastąpiona w wielu sektorach, w których kiedyś́ dominował człowiek. Teraz AI zmierza do zastępowania ludzi w pracy umysłowej, analizując i przetwarzając algorytmy w ekspresowym tempie. W USA robot zastępuje średnio 5-6 pracowników. Automatyzacja najbardziej wpłynie na stanowiska rutynowe, co może pogłębić́ problemy społeczne. Niemniej sztuczna inteligencja nie zastąpi ludzi w kreatywności, empatii i zręczności.

W przyszłości możliwe jest stworzenie miejsc pracy opartych na tych umiejętnościach. Kluczem do przetrwania w cyfrowej rewolucji są̨ reedukacja, rekalibracja zawodów oraz renesans współpracy miedzy człowiekiem a sztuczna inteligencją – mówi Artur Migoń, wiceprezes zarządu Antal.

Metodologia badania

Badanie „MotoBarometr 2023. Nastroje w automotive Europie” zostało przeprowadzone przez firmę̨ Exact Systems na celowej próbie przedstawicieli firm z sektora motoryzacyjnego. Wśród nich znajdują̨ się̨ m.in. producenci samochodów, poddostawcy części i komponentów, takich jak wycieraczki, szyby samochodowe, dachy, kolumny kierownicze czy elementy bezpieczeństwa.

Wielkość́ próby wyniosła 972 respondentów z 11 państw. (Polska, Belgia, Czechy, Francja, Hiszpania, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Turcja, Węgry). Respondentami byli przedstawiciele zakładów motoryzacyjnych, a w szczególności inżynierowie ds. jakości, dyrektorzy zakładów, managerowie ds. jakości i produkcji.

O Exact Systems

Exact Systems działa od 2004 r. i specjalizuje się w kontroli jakości, czyli selekcji, naprawy i sortowania części, komponentów oraz wyrobów gotowych dla przedstawicieli branży motoryzacyjnej w Polsce. Jest jedną z największych firm tej branży w Europie. Głównymi odbiorcami usług firmy są dostawcy i poddostawcy dla przemysłu motoryzacyjnego oraz producenci samochodów.

Klientami firmy są również zakłady zajmujące się produkcją wielkoseryjną z branży elektronicznej, AGD oraz kosmetycznej. Obecnie firma posiada swoje przedstawicielstwa 13 państwach: w Polsce, Czechach, Francji, Niemczech, Słowacji, Turcji, Rumunii, Węgrzech, Belgii, Holandii, Hiszpanii, Portugalii oraz Chinach.

PJ