Dealerzy: standardy ochrony małoletnich

Od 15 sierpnia 2024 r. pracodawcy, którzy dają możliwość młodocianym wykonywania praktycznej nauki zawodu czy staży dla małoletnich, zobowiązani są do wdrożenia standardów ochrony małoletnich. Obowiązek taki wynika z tzw. „ustawy Kamilka”, która weszła w życie 15 lutego bieżącego roku i która wprowadziła zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. 

W przedsiębiorstwach z branży motoryzacyjnej, w szczególności w serwisach samochodowych, również w ASO, nierzadko pracodawcy przyjmują do pracy młodocianych. Przez młodocianych rozumie się osoby, które ukończyły lat 15, ale nie mają jeszcze lat 18. Mając na uwadze zmianę w ww. ustawie, pracodawcy powinni opracować i wdrożyć u siebie takie standardy, które zostaną przygotowane dla młodych pracowników realizujących praktyczną naukę zawodu lub umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego i staże uczniowskie. Pracodawca prowadzi bowiem w ten sposób również działalność edukacyjną.

Po wdrożeniu standardów naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników w danym przedsiębiorstwie powinno być działanie dla dobra małoletniego i w jego najlepszym interesie. Każdy pracownik powinien traktować osobę małoletnią z szacunkiem oraz uwzględniać jej potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie wobec małoletniego przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownicy dealera, realizując te cele, działają w ramach obowiązującego prawa i zgodnie z przepisami wewnętrznymi danej szkoły (cechu) oraz swoimi kompetencjami.

Standardy ochrony małoletnich mają być u pracodawców dokumentem wewnętrznym, który opisuje zasady i procedury zapewniające bezpieczne relacje między osobami małoletnimi a dorosłymi pracownikami w firmie. Pracodawca na wstępie powinien ustalić i wyznaczyć imiennie osoby odpowiedzialne za poszczególne obszary oraz wskazać konkretne (wg siedziby pracodawcy) instytucje pomocowe np. placówki ochrony zdrowia, miejskie ośrodki pomocy społecznej, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, powiatowe centrum pomocy rodzinie, właściwego dzielnicowego oraz jednostkę Policji, właściwy sąd rejonowy, oraz cech rzemiosł i placówki szkolne, z którymi pracodawca współpracuje.

W takim dokumencie pracodawca określa zasady reagowania na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia, zasady bezpiecznej rekrutacji, zapewnia odpowiednie przygotowanie pracowników pełniących funkcje opiekunów praktyk, ustala zakresy odpowiedzialności tych pracowników, a także wskazuje bezpieczne relacje między pracownikami a małoletnimi i między samymi małoletnimi. 

W standardach należy również ująć zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet. Niezbędny jest także plan wsparcia zawierający działania jakie trzeba będzie podjąć, aby zapewnić małoletniemu bezpieczeństwo.

Warto, aby taka wewnętrzna procedura posiadała załączniki, które wprowadzają wzorce np. zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa na szkodę małoletniego, kartę interwencji, oświadczenia o zapoznaniu i stosowaniu standardów przez rodziców, małoletnich oraz przede wszystkim przez pracowników.

Dla małoletnich dokument powinien przybrać skróconą formę. Ze standardami powinni zapoznać się więc nie tylko pracownicy w dealerstwach, ale opiekunowie prawni małoletnich lub rodzice. Obie wersje standardów powinny zostać udostępnione na stronie internetowej oraz wywieszone w widocznym miejscu w lokalu danego podmiotu. Standardy powinny być wprowadzone na dzień 15 sierpnia 2024 r.

Pracodawca, dopuszczając do wykonywania pracy pracowników (którzy będą w roli opiekunów praktyk realizować praktyczną naukę zawodu lub umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego i staże uczniowskie) powinien poprosić ich o przedłożenie zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Dotyczy to również przestępstw z użyciem przemocy na szkodę małoletniego. Te czynności muszą zostać dokonane przed zawarciem z małoletnim umowy o pracę lub przed dopuszczeniem do rozpoczęcia działalności przez opiekuna praktyk.

Jest to tzw. procedura sprawdzania przewidziana w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Jednak, ustawa ta nie przewiduje powtarzania procedury sprawdzania w trakcie trwania umowy o pracę lub wykonywania działalności przez opiekuna praktyk. A jest to istotne, bowiem takie zaświadczenie jest ważne 3 miesiące od dnia wydania. Procedura sprawdzenia jest stosowana niezależnie od tego, czy dana osoba pracuje na podstawie umowy o pracę czy innego rodzaju umowy (umowa zlecenia, umowa o dzieło). Sprawdzeniu podlegają także osoby, które swoje obowiązki wykonują na podstawie ustnych ustaleń. Nie ma też znaczenia to, czy dana osoba otrzymuje wynagrodzenie.

Mając na uwadze powyższe, podkreślenia wymaga fakt, że w przypadku takiego praktykanta z cechu czy szkoły zawodowej u dealera w serwisie mamy właśnie do czynienia z działalnością edukacyjną, którą w stosunku do młodocianego prowadzi opiekun praktyk np. osoba zatrudniona na stanowisku mechanika. Temu pracownikowi może zostać powierzona funkcja działalności edukacyjnej uczniów na praktykach i przyuczenie do zawodu mechanika. Z tego też względu, dealerzy powinni wdrożyć u siebie standardy ochrony małoletnich, a od osób, które mają kontakt z małoletnimi wymagać zaświadczenia o niekaralności. Pracownik takie zaświadczenie może uzyskać osobiście, pocztą lub za pomocą specjalnej platformy, koszt wydania zaświadczenia w zależności od formy wynosi od 20 zł do 30 zł, i stanowi to wydatek po stronie pracownika.