JPK CIT: nowe wymogi raportowania

Czym jest JPK CIT?

Dla podatników CIT, JPK CIT będzie nowym formatem elektronicznego przesyłania danych z ksiąg rachunkowych bezpośrednio do organów podatkowych. Opiera się on na istniejącej już strukturze JPK KR (Jednolity Plik Kontrolny - Księgi Rachunkowe). Wprowadzenie tej struktury oznacza ujawnienie danych zawartych w księgach rachunkowych, co pozwoli Ministerstwu Finansów na dokładniejsze weryfikowanie różnic między wynikiem bilansowym a podatkowym oraz przyjrzenie się strukturze dochodów spółek.

Za pomocą tych danych Ministerstwo Finansów będzie w stanie nie tylko zweryfikować powody różnic pomiędzy wynikiem bilansowym a podatkowym, dokładnie przyjrzeć się strukturze dochodów spółek (w powiązaniu z JPK VAT, KSeF, STIR i innymi narzędziami zawierającymi dane potwierdzające przeprowadzenie transakcji), ale również w pewnym stopniu zweryfikować proces kalkulacji CIT. Oznacza to, że organy podatkowe będą miały znacznie większy wgląd w działania finansowe przedsiębiorstw, co może prowadzić do bardziej precyzyjnych kontroli i audytów.

Obecne regulacje dotyczące JPK-KR

Obecnie obowiązujące regulacje dotyczące JPK-KR obejmują wyłącznie podmioty prowadzące księgi rachunkowe za pomocą programów komputerowych. Dotychczas organy podatkowe mogą żądać udostępnienia struktury JPK-KR (za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej) jedynie podczas wykonywanych przez siebie zadań, takich jak czynności sprawdzające lub postępowania podatkowe.

Przekazywane są następujące pliki JPK:

• księgi rachunkowe – JPK_KR;
• wyciąg bankowy – JPK_WB;
• magazyn – JPK_MAG;
• faktury VAT – JPK_FA;
• faktury VAT rolnicy ryczałtowi – JPK_FA_RR;
• podatkowa księga przychodów i rozchodów – JPK_PKPIR;
• ewidencja przychodów – JPK_EWP.

Warto zauważyć, że obecnie funkcjonująca struktura JPK KR nie posiada tylu informacji, ile organy podatkowe otrzymają w związku z wysyłką JPK CIT. Ponadto, obecnie wysyłka struktury JPK KR występuje wyłącznie na żądanie organów podatkowych, a więc nie jest obowiązkiem.

Co zmieni się od 1 stycznia 2025 r.?

Po 1 stycznia 2025 r. księgi rachunkowe będą przesyłane za pomocą struktury JPK CIT, wykorzystując omówioną strukturę JPK-KR dostosowaną do specyfiki CIT. W ramach niezbędnego dostosowania, JPK CIT będzie zawierał rozbudowane informacje, w tym m.in.:

• dane identyfikacyjne kontrahenta podatnika i jego NIP,
• dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, w tym m.in. informacja o rodzaju dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji, numer identyfikacji podatkowej kontrahenta podatnika,
• znaczniki identyfikujące konta rachunkowe, wykazywane według słownika znaczników identyfikujących konta rachunkowe m.in. dla banków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, zakładów ubezpieczeń, funduszy inwestycyjnych, domów maklerskich, zakładów reasekuracji,
• w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy - numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur,
• wysokość, rodzaj i typ różnicy pomiędzy wynikiem bilansowym a podatkowym,
• wysokość i rodzaj dochodu podlegającego opodatkowaniu w odniesieniu do podatników opodatkowanych ryczałtem od dochodów spółek.

Na podstawie informacji zawartych w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia, w ramach różnic wyników, podatnicy CIT zobowiązani będą do wykazania:

• kosztów podatkowych niebędących kosztem bilansowym,
• kosztów bilansowych niebędących kosztem podatkowym,
• przychodów podatkowych niebędących przychodem bilansowym,
• przychodów bilansowych niebędących przychodem podatkowym,
• przychodów niepodlegających opodatkowaniu,
• kosztów związanych z przychodami niepodlegającymi opodatkowaniu,
• dochodów wolnych od podatku.

Zebranie powyżej wskazanych danych będzie generowało dodatkowy obowiązek w formie prowadzenia ksiąg rachunkowych w sposób umożliwiający wygenerowanie JPK-CIT.

Etapy wdrożenia JPK CIT

Zgodnie z przepisami przejściowymi, wdrożenie JPK CIT będzie następować w etapach podzielonych na lata podatkowe rozpoczynające od:

• grudnia 2024 r. – obowiązek przekazywania JPK CIT obejmie największych podatników oraz podatkowe grupy kapitałowe,
• grudnia 2025 r. – obowiązkiem JPK CIT objęci zostaną pozostali podatnicy CIT, którzy zobowiązani są do przesyłania ewidencji JPK_VAT,
• grudnia 2026 r. – obligatoryjne przesyłanie JPK CIT obejmie wszystkich podatników CIT.

W trakcie konsultacji społecznych, przedsiębiorcy wskazywali konieczność przedłużenia terminu wejścia w życie nowego obowiązku z uwagi na złożoność i ilość raportowanych informacji. Dla pierwszych podatników CIT objętych obowiązkiem (najwięksi podatnicy oraz podatkowe grupy kapitałowe) przedłużenie jest o tyle istotne, iż ilość danych będących przedmiotem raportowania, jak również konieczność dostosowania wielu systemów informatycznych jest ogromna.

Jak zmieni się rzeczywistość po wdrożeniu JPK CIT?

Analizując zakres informacji, do których za pomocą nowej struktury Ministerstwo Finansów otrzyma dostęp, należy przygotować się na to, że rzeczywistość, w jakiej funkcjonujemy obecnie, ulegnie znacznej zmianie.

Przyjrzyjmy się kilku przykładom:

1. Dane identyfikacyjne kontrahenta podatnika - te informacje Ministerstwo Finansów posiada już w JPK VAT, jednak w połączeniu z KSeF oraz JPK CIT pozwolą na bardzo precyzyjną identyfikację transakcji przeprowadzanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.
2. Znaczniki identyfikujące konta rachunkowe - te informacje przełożą się na wiedzę o przepływach pieniężnych w ramach naszej analityki i syntetyki rachunkowej.
3. Informacje o ewidencji środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej - dzięki nim organy skarbowe będą w stanie zweryfikować dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji. Ponadto będą miały wgląd do rodzaju dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie i wykreślenie.
4. Księgowy numer identyfikujący fakturę - w połączeniu z informacjami z KSeF, będzie łatwo namierzyć i wytypować nawet pojedynczą transakcję lub ich serię do kontroli.

JPK CIT niewątpliwie przełoży się na jeszcze większą wiedzę organów podatkowych, a więc i na ich wydajność przy identyfikacji podmiotów i transakcji, które następnie będą mogły zostać w sposób bardzo precyzyjny skontrolowane.

Jak przygotować się na wejście w życie JPK CIT?

Jeśli nie nastąpi kolejne przesunięcie terminu we prowadzenia obowiązku przesyłania JP-CIT (a nic na to nie wskazuje), duzi podatnicy oraz podatkowe grupy kapitałowe będą mieć ograniczony czas na zaktualizowanie swoich systemów informatycznych i księgowych, aby spełnić nowe kryteria. Brak dostosowania systemów może prowadzić przede wszystkim do niemożności technicznej wysłania danych do urzędów skarbowych i ewentualnych konsekwencji prawnych na mocy Kodeksu Karnego Skarbowego.

Adaptacja do wymogów JPK CIT może wywrzeć konieczność zmian w sposobie prowadzenia księgowości, by uwzględnić wszystkie niezbędne elementy, których pełna lista wciąż nie jest znana z powodu niezakończonych prac nad odpowiednim Rozporządzeniem. Przewidywany zakres danych dla nowej, zaktualizowanej wersji JPK_KR w kontekście JPK CIT będzie wymagał przeorganizowania zarówno księgi głównej, jak i ksiąg pomocniczych.

Dlaczego warto zmapować swoje procesy podatkowe w CIT?

Patrząc na skokowo zwiększającą się ilość danych pozyskiwanych przez organy skarbowe, nie sposób przejść obojętnie wobec wartości, jaką może wygenerować mapowanie istniejących już procesów podatkowych w organizacjach. Warto odpowiedzieć sobie na pytania takie jak:

• kto jest odpowiedzialny za dany wycinek w ramach raportowania do urzędu skarbowego?
• gdzie gromadzone są i w jakiej formie dane dotyczące transakcji, przepływów, zmian w ewidencjach?
• jak dokładnie wygląda proces fakturowania, kto, kiedy, jak, gdzie?
• w którym momencie rozpoczynamy prace nad sprawozdaniem/deklaracjami?
• gdzie tracimy czas na ustalenia stanów faktycznych?

Odpowiedzi na te pytania mogą nie tylko uchronić przed błędami systemowymi, ale również pomóc w ewentualnej automatyzacji niektórych czynności. Bez zmapowanego procesu nie można nawet marzyć o jego automatyzacji.

Od czego zacząć przygotowania?

Zależy to od tego, do której grupy podatników CIT należymy. Pierwszej grupie, czyli największym podatnikom oraz podatkowym grupom kapitałowym, poleciłbym zdecydowane przyspieszenie prac nad swoimi wewnętrznymi systemami, tak aby być gotowym do wygenerowania prawidłowego pliku JPK CIT.

Dla tych, którzy będą objęci obowiązkiem w kolejnych etapach, warto rozpocząć od zmapowania swoich procesów, ponieważ w trakcie tego ćwiczenia można odnaleźć błędy systemowe, na naprawę których będzie jeszcze czas.

Tak czy owak, zalecam działać, a nie czekać. Aspektów związanych z wdrożeniem JPK CIT jest bardzo wiele i niezależnie od tego, czy termin wprowadzenia zostanie przedłużony czy nie, jedno jest pewne - Ministerstwo Finansów nie zarzuci pomysłu wdrożenia JPK CIT, a obowiązek ten w końcu nas dosięgnie.

Podsumowanie

Wprowadzenie JPK CIT oznacza nowe wyzwania dla podatników CIT, ale także nowe możliwości dla Ministerstwa Finansów w zakresie weryfikacji danych podatkowych. Dlatego warto już teraz zacząć przygotowania, aby być gotowym na nowe obowiązki i uniknąć ewentualnych problemów z raportowaniem. 

To kluczowy krok w kierunku większej transparentności i dokładności w obszarze podatków dochodowych, który wymaga od przedsiębiorców przemyślenia i reorganizacji swoich wewnętrznych procesów. Zwiększona kontrola nad danymi finansowymi oraz potencjalne usprawnienia w zarządzaniu finansami mogą przynieść korzyści zarówno przedsiębiorstwom, jak i organom podatkowym, prowadząc do bardziej sprawiedliwego i skutecznego systemu podatkowego w Polsce.